Bakalavriat. 4 kurs talabalar uchun

Jigar jarohatlanishlari odatda yo’l-transport hodisalari oqibatida, balandliklardan yiqilish, o’tkir predmet yoki o’q otar qurol, turli-tuman qattiq buyumlar ta’siridan kelib chiqib, teshib kirgan yaralanishlarga bog’liq bo’lishi mumkin. Ular yatrogen tabiatga ega bo’lishi mumkin. Jigar jarohatlari aksariyat hollarda ko’krak, qorin bo’shlig’idagi boshqa a’zolarning, shuningdek bosh va sklet suyaklarining jarohatlanishi bilan birga o’tadi.

Jigar jarohatlari ochiq yoki yopiq turlarga bo’linadi. Jigar jarohatlarining tabiatiga va darajasiga ko’ra ularning klinik belgilari juda kam yoki shok, ichga qon ketishi, peritonit belgilari ko’rinishida yaqqol namoyon bo’lishi mumkin. Qorinning oldingi devorida qontalash sohalarning borligi, jarohat kanalining joylashuvi va yo’nalishi operatsiyaga qadar jigarning jarohatlanganligiga Shubha uyg’otishi mumkin. Tashxis qo’yishda laparoskopiya, qorin bo’shlig’I suyuqligini diagnostik aspiratsiya qilish, ultratovush yordamida tekshirish, kompyuter tomografiyasi katta yordam berishi mumkin. Bunda qorin bo’shlig’ida qon yoki o’t suyuqligining borligi, jigar yorilganligi yoki uning kapsulasi ostida suyuqlik yig’ilganligini aniqlash mumkin. Ayrim hollarda jigar parenximasida gaz to’planganligi aniqlanadi. KT da pasaygan singish koeffitsenti sohasi fonidagi gaz, gematomaning yiringlagani haqida axborat beradi. Qorinning yopiq jarohatida diagnozni aniqlash uchun, ba’zan laparotomiya o’tkazish zarurati tug’iladi.

Jigar abstsesslari keyingi yillarda ta’sir doirasi keng bo’lgan antibiotiklarning tibbiyotda faol qo’llanilishi oqibatida bir muncha kam uchraydigan kasallik bo’lib qoldi. Bugungi kunda bu kasallikni ko’paytiruvchi omillar: jadal kimyoviy muolaja, qandli diabetning asoratlanishi, o’zga a’zolarni ko’chirib o’tkazish va OITS sababli immunitetning pasayib ketishi xisoblanadi. Jigar abstsesslari yuqoriga ko’tariluvchi biliar infektsiya ta’sirida, infektsiyaning portal venoz sistema bo’ylab gematogen tarqalishi yoki sepsisda jigar arteriyasi orqali tarqalishi, infektsiyaning qorin bo’shlig’i a’zolarining yallig’lanish kasalliklarida to’g’ridan-to’g’ri tarqalishi, shuningdek jigarning jarohatlanishlari natijasida paydo bo’ladi. Ko’pchilik hollarda jigar abstsesslari o’t tosh kasalligida yoki jigardan tashqaridagi o’t yo’llari saratonining parchalanishida aksariyat og’ir kechuvchi yiringli xolangitning asorati sifatida rivojlanadi. Boshqa sabablaridan: destruktiv appenditsit, chambar ichak divertikuliti, nospetsifik yarali kolit, amyobali dizenteriyalar asorati bo’lgan sepsis yoki pileflebit hisoblanadi.

Jigar exinokokki kistasi birmuncha tez rivojlanib, katta o’lchamlarga etganda klinik jihatdan namoyon bo’ladi. Jigar va epigastriy sohasida simmillovchi zirqiragan og’riqlar paydo bo’ladi. So’ngra qorin old devorining (ayniqsa kista yirik o’lchamlarda bo’lsa) bo’rtib chiqishi kuzatiladi. Parazitning rivojlanishi jarayonida organizmda unga nisbatan antigen-antitelo reaktsiyasi ishga tushadi va sensibilizatsiya jarayoniga sabab bo’ladi. Shuning uchun organizmda allergik holat yuzaga keladi va “eshak emi”ga o’xshash toshmalar toshishi kuzatiladi.

Exinokokk kistasi o’zining rivojlanishi (o’sishi) jarayonida, ayniqsa jigarning yirik qon tomirlari, o’t yo’llari yonida joylashgan bo’lsa, ularni ezishi natijasida portal gipertenziya belgilari yoki mexanik sariqlik kabi asoratlarni keltirib chiqaradi. Ba’zi hollarda bemorning e’tiborsizligi yoki o’z vaqtida diagnostika qilinmaganligi oqibatida kistaning qorin bo’shlig’iga yorilishi ko’pincha anafilaktik shok, peritonit kabi og’ir asoratlarni yuzaga keltiradi. Keyinroq esa exinokokk tuxum va kistalarining yorilgan bo’shliqqa (qorin bo’shlig’i, plevral bo’shliq va b.) disseminatsiyasiga, ya’ni tushgan a’zolarda o’sib ko’payishiga olib keladi. Bu holat bemorlarni qayta-qayta jarrohlik amaliyotini boshidan o’tkazishga majbur qiladi. Exinokokk kistasi yiringlaganda bemorda intoksikatsiyaga xos bo’lgan barcha belgilar paydo bo’ladi.